创造新时代的光辉业绩
 | |
| Расмий аталышы: |
百度 几年之后这些网吧纷纷改换门庭，只剩下了一家还在苟延残喘，破败的屋子和寥寥无几的上网客人，这恐怕就是整个网吧市场的真实写照。
арабча: ????? ??????? (al-lu?atu l-?arabiyyah) |
|---|---|
| Айтылышы: |
[al?ara?bij?a] / [??arabi?] |
| ?лк?л?р: |
Араб лигасына м?ч? 22 ?лк? жана Чад, Мали, Эритрея. |
| Аймактар: | |
| Расмий статусу: |
26 мамлекетте |
| К?з?м?лд??ч? уюум: |
Ар бир араб ?лк?с?н?н ?з?н?н академиясы бар |
| Колдонгондордун жалпы саны: |
420 миллиондон ашык (бардык диалектилер менен)[1] |
| Рейтинги: |
5[2] |
| Классификациясы | |
| Т?рм?г?: |
??? |
| |
| Жазылышы: | |
| Тилдер коду | |
| ISO 639-1: |
ar |
| ISO 639-2: |
ara |
| ISO 639-3: |
ara |
Араб тили (ар. ????? ????????, al-lu?atu l-?arabiyyah же ж?н гана ар. ?????????, ?arabī) — Афро-азия тил уясынын семит тилдери бутагына кирген тил.
Бул тил батышта Атлантика океанынан чыгышта Араб де?изине чейин, т?нд?кт? Жер ортолук де?изинен т?шт?к-чыгышта Африка м?й?з?н? жана Инди океанына чейин созулган ке?ири аймакта с?йл?н?т. Бардык диалектилери менен кошо эсептегенде 420 миллиондон ашык киши с?йл?йт.
Араб тили Араб лигасына м?ч? 22 ?лк?д?, ошондой эле Чад, Мали жана Эритрея сыяктуу бир катар мамлекеттерде расмий тил макамына ээ. Ал Бириккен Улуттар Уюмунун алты расмий тилинин бири болуп саналат. Мындан тышкары, Иран, Израиль, Пакистан, Филиппиндер жана ТАР сыяктуу ?лк?л?рд?н конституцияларында араб тилине ?зг?ч? макам берилген.
Араб тили ?з ичинде ар кандай диалектилерге б?л?н?т. Анын стандартташтырылган жана Курандын тилине негизделген формасы Классикалык араб тили же Фу?сха (ар. ??????? ???????) деп аталат. Ал араб д?йн?с?нд? жазуу тили катары колдонулат жана бардык мусулмандар ?ч?н диний ибадаттардын тили болуп саналат.
Классификациясы
[т?з?т?? | булагын т?з?т??]Араб тили Афро-азия тилдери уясына кирет. Бул уянын ичинде семит тилдери тобунда, ал эми андан ары батыш семит, борбордук семит бутактарында жайгашкан. Арамей тили, иврит жана финикия тилдери менен бирге борбордук семит тилдеринин арабия бутагын т?з?т.
Географиялык таралышы
[т?з?т?? | булагын т?з?т??]Араб тили Араб жарым аралынан баштап, Месопотамияны жана Жакынкы Чыгышты аралап, Т?нд?к Африка аркылуу Атлантика океанына чейинки ке?ири аймакта негизги с?йл?? тили болуп саналат. Д?йн?д? 350 миллиондон ашык кишинин эне тили. Ошондой эле, бир миллиарддан ашык мусулмандын диний тили болгондуктан, анын таасири абдан чо?.
Бириккен Улуттар Уюму 1974-жылы араб тилин алтынчы расмий тил катары кабыл алган.
Тарыхы
[т?з?т?? | булагын т?з?т??]Араб тили байыркы маданияттарды жана империяларды жараткан негизги тилдердин бири. VII кылымга чейин негизинен Араб жарым аралында гана колдонулуп келген. Ислам дининин таралышы менен бирге бул тил жарым аралдын сыртына тездик менен жайылып, Ирак, Сирия, Египет жана б?тк?л Т?нд?к Африканы кучагына алган. Ал жерлердеги жергиликт?? тилдерди с?р?п чыгарып, илимдин, маданияттын жана цивилизациянын тилине айланган. Кийинки кылымдарда исламий же?иштердин натыйжасында араб тили чыгышта Ооганстандан батышта Испанияга чейинки аймактарда с?йл?нг?н негизги тилдердин бири болгон.
Араб жазуусу
[т?з?т?? | булагын т?з?т??]
Араб жазуусу 28 тамгадан турат. Бул тамгалар 17 негизги форманын ?ст?н? чекиттерди коюу аркылуу т?з?л?т. Араб жазуусу о?дон солго карай жазылат. Алфавиттин дээрлик бардык тамгалары ?нс?з тыбыштарды билдирет. ?нд?? тыбыштар ?ч?н харакат деп аталган атайын белгилер колдонулат, бирок алар Ыйык Куранда, тил ?йр?н?? китептеринде жана поэзияда гана кездешет. Тамгалардын жазылышы с?зд?н башында, ортосунда жана аягында келгенине жараша ?зг?р?п турат.
Араб алфавити арамей жазуусунан тараган набатей жазуусунан келип чыккан деп эсептелет. Тарыхта анын эки негизги стили колдонулган:
- Насх — китептерди жана каттарды жазууда колдонулган, жумшак жана ийкемд?? формадагы жазуу.
- Куфи — негизинен декоративдик максаттарда колдонулган, бурчтуу жана так формадагы жазуу.
Араб алфавитин тарыхта жана б?г?нк? к?нд? арабдардан сырткары, ирандыктар, т?рк элдери жана Индия мусулмандары да ке?ири колдонушкан.
Диалектилери
[т?з?т?? | булагын т?з?т??]Араб тили бири-биринен кыйла айырмаланган к?пт?г?н диалектилерден турат. Кээде бул диалектилердин айырмасы ушунчалык чо? болгондуктан, аларды ?з?нч? тилдер катары карашат. Бул к?р?н?ш диглоссия деп аталат.
Бардык араб ?лк?л?р?н?н расмий тили – бул Классикалык араб тили (Фу?сха). Бирок, к?н?мд?к турмушта эч бир эл бул тилде с?йл?б?йт. Анын ордуна ар бир аймак ?з?н?н жергиликт?? диалектисин колдонот. Бирок билимд?? ар бир араб стандарттуу араб тилин т?ш?н?т жана с?йл?й алат. Билим бер?? жана басма с?з да стандарттуу араб тилинде ж?рг?з?л?т.
Араб тили негизинен беш чо? диалекти тобуна б?л?н?т: 1. Арабия жарым аралынын диалектилери. 2. Месопотамия (Ирак) диалектилери. 3. Сиро-палестина (Шам) диалектилери. 4. Египет диалектилери. 5. Т?нд?к Африка (Магриб) диалектилери.
Грамматикасы
[т?з?т?? | булагын т?з?т??]Башка семит тилдери сыяктуу эле, араб тилиндеги с?зд?рд?н к?пч?л?г? ?ч ?нс?з тыбыштан турган у?гудан (тамырдан) жасалат. Бир эле у?гудан ар кандай калыптарга (вазн) салуу аркылуу ондогон жа?ы с?зд?рд? жасоого болот. Мисалы, к-т-б (жазуу) у?гусунан катаба (ал жазды), йактубу (ал жазып жатат), китааб (китеп), каатиб (жазуучу), мактуб (кат, жазылган нерсе), мактаба (китепкана) сыяктуу с?зд?р жасалат.
Араб тилинде с?зд?р ?ч т?рг? б?л?н?т: этиш (фи'л), зат атооч (исм) жана жандооч (харф). Зат атоочтор эркек жана кыз тукумга б?л?н?т. Атоочтордун ?ч ж?нд?м?с? бар: баш ж?нд?м? (дамма), табыш ж?нд?м? (фатха) жана илик ж?нд?м? (касра).
Лексикасы жана башка тилдер менен байланышы
[т?з?т?? | булагын т?з?т??]Араб тили к?пт?г?н д?йн? тилдерине, анын ичинде т?рк тилдерине, фарс, испан жана англис тилдерине зор таасирин тийгизген. Кыргыз тилинде да араб тилинен кирген с?зд?р абдан к?п (мисалы, китеп, калем, мектеп, аалам, саясат, маданият, илим, адабият ж.б.).
Англис тилине кирген algebra, alcohol, alchemy, tariff, magazine, sugar, coffee сыяктуу к?пт?г?н с?зд?р да араб тилинен келген.
Ошол эле учурда, араб тилинин ?з?н? да байыркы доорлордо арамей, фарс жана грек тилдеринен к?пт?г?н с?зд?р кирген.
Булактар
[т?з?т?? | булагын т?з?т??]- ↑ World Arabic Language Day (18 December 2014).
- ↑ Browse by Language Name.